مورّخین و جغرافی­نویسان را به خود معطوف کرده باشد. بقایای این شهر در دشتی وسیع و حاصلخیز در شمال غربی شهرستان صحنۀ کرمانشاه واقع شده و به جهت قرارگیری در مسیر ارتباطی ایران به بین النهرین، از موقعیت ممتازی برخوردار بوده است. قدیمی ترین آثاری که در بررسی های نگارندگان از بقایای شهر دینور به دست آمده، مربوط به دورۀ سلوکیان (64–312 ق. م) است. داده­های باستان­شناختی، ضمن تائید اطلاعات تاریخی، از تدا...

حوادث طبیعی به مجموعه حوادثی گفته می­شود که منشأ انسانی ندارند و معمولاً غیر قابل پیش­بینی­اند. این­گونه پدیده­های طبیعی از آن­جا که آثار منفی بر زندگی انسان دارند، به عنوان بلایای طبیعی معرفی شده­اند. بنا به گزارش­های تاریخی، در سده اول تا هفتم هجری قمری حوادث طبیعی زیادی در ایالت جبال که یکی از ایالت­های بزرگ ایران بوده، روی­داده است. در این گزارش­ها که بیشتر جنبه توصیفی دارند، حجم انبوهی از ب...

فرایند و چگونگی مناسبات اهل بیت(ع) با ایرانیان، یکی از مهم ترین مباحث تاریخ ایران در دوره اسلامی به شمار می رود. امام جواد(ع) در عمر کوتاه خود، با وجود محدودیت های بسیار، به روش های مختلف با شیعیان ساکن در ایران به ویژه در منطقه جبال (جبل) مانند قم، همدان و ری ارتباط داشت. این نوشتار پس از مروری بر مفاهیم اصلی استفاده شده در مقاله و اشاره به شرایط زیست اجتماعی امام جواد(ع)، کوشیده است با استناد...

ماسبذان به عنوان بخشی از ایالت بزرگ جبال در غرب ایران، به واسطۀ داشتن شرایط مناسب اقلیمی و موقعیت استراتژیک جغرافیایی، از آغاز دورۀ اسلامی تا حملۀ مغول همواره مورد توجه خلفا، سلاطین، سرداران و بزرگان کشوری و لشکری بوده و در نتیجه، بخشی از رخدادهای مهم سیاسی- اجتماعی جهان اسلام در این گسترۀ جغرافیایی حادث شده است. با توجه به تغییر شرایطِ اقلیمی و جغرافیایی این منطقه، بسیاری از اماکن جغرافیاییِ قدی...

ایالت جبال ، شامل نواحی مرکزی و غربی ایران می باشد که از غرب به عراق و از شرق به خراسان بزرگ محدود می گردید و شهرهای مهم آن قم، ری، اصفهان، همدان، کرمانشاه بودند. این ایالت پهناور به خاطر مجاورت با عراق و وجود شهرهای بزرگ از اهمیت سیاسی و اجتماعی زیادی برخوردار بود. از شهر های مهم شیعی موجود در آن می توان به قم ، ری ، کاشان ، آبه (آوه) ، دینور و کرج ابودلف اشاره داشت . پس از فروپاشی آل بویه ،...

حوادث و بلایای طبیعی به مجموعه حوادثی گفته می شوند که منشأ انسانی ندارند و معمولاً غیر قابل پیش بینی اند. این حوادث ‏شامل زلزله، سیل، طوفان، رعد و برق، خشکسالی، قحط و بیماری های واگیردار هستند.‏ در سده اول تا هفتم هجری حوادث طبیعی نسبتاً زیادی در ایالت جبال روی داده است. وقوع این قبیل حوادث که گاهی ‏اوقات مانند زلزله و سیل ناگهانی بود و گاهی اوقات مانند خشکسالی و قحط سیر تدریجی داشت با به جا گذا...

شهر باستانی قم و ناحیت آن از نواحی قدیمی ایالت ماد یا جبال بوده است ،قم از پر سابقه ترین مراکز شیعه نشین در ایران است، این منطقه در نیمه دوم قرن اول هجری، پذیرای مسلمانان عرب با گرایش شیعی شد و به یکی از قطب های علمی تشیع در عالم اسلامی تبدیل گردید. با ظهور اسلام و هجرت اعراب اشعری به قم، این شهر رنگ و بوی یک شهر شیعی را به خود گرفت،ورود اشعریان به منطقه قم حائز اهمیت بسیاری بود، اشعریان در تر...

مورّخین و جغرافی­نویسان را به خود معطوف کرده باشد. بقایای این شهر در دشتی وسیع و حاصلخیز در شمال غربی شهرستان صحنۀ کرمانشاه واقع شده و به جهت قرارگیری در مسیر ارتباطی ایران به بین‌النهرین، از موقعیت ممتازی برخوردار بوده است. قدیمی‌ترین آثاری که در بررسی‌های نگارندگان از بقایای شهر دینور به دست آمده، مربوط به دورۀ سلوکیان (64–312 ق. م) است. داده­های باستان­شناختی، ضمن تائید اطلاعات تاریخی، از تدا...

کرج ابودلف در ایالت جبال و در حد فاصل بین همدان و اصفهان بوده، یعنی در منطقه ای که در حال حاضر در محدوده استان مرکزی و نزدیک اراک واقع است. از روزگار پیش از اسلام تا به امروز، نام آن با تغییراتی مواجه شده و امروزه به نام آستانه مشهور است. تجزیه و تحلیل های تاریخی نشان می دهد که این شهر در دوره فتوحات مسلمانان، دچار صدماتی شده و رونق اولیه خود را از دست داده است؛ اما درعصر خلافت عباسیان، به کمک...

منطقه جبال از دیرباز حسب موقعیت جغرافیایی و تاریخی منشأ تحولات مهمی در تاریخ ایران بوده است. این منطقه در قرن چهارم هجری قمری در عرصه تحولات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی نمود ویژه ای یافت. اگر چه خاستگاه اصلی آل بویه سرزمین جبال نبود اما آن ها پس از کامیابی در رقابت های سیاسی نظامی و تسلط بر این منطقه فرصت نقش آفرینی ویژه ای بر پهنه جهان اسلام یافتند و برای اولین بار طی چهار قرن گذشته موفق به فتح بغ...